Her anne adayı sağlıklı ve sorunsuz bir gebelik süreci geçirmeyi ister ancak bazen çeşitli nedenlerle istenmeyen durumlar ortaya çıkabilir. Çocuk sahibi olmak isteyen kadınlarda endişe yaratan bu durumlardan biri de dış gebelik riskidir. Dış gebelik döllenmiş yumurtanın rahim yerine rahim dışına tutunarak burada gelişmeye başlaması olarak tanımlanır.
Dış gebelik zamanında müdahale edilmediği takdirde iç kanamaya yol açarak anne adayı için hayati risk yaratabilmektedir. Bu nedenle erken teşhis edilmesi ve tanı sonrası vakit kaybetmeden hastaya dış gebelik tedavisi uygulanması büyük önem taşımaktadır.
Dış gebelik nedir?
Rahim embriyonun sağlıklı bir şekilde gelişebildiği tek ortamdır. Normal bir gebelikte sperm hücreleri ile döllenmiş yumurta rahme tutunur ve embriyon burada gelişir. Dış gebelik veya diğer adıyla ektopik gebelik durumda ise döllenmiş yumurta rahim dışına tutunur. Çoğunlukla fallop tüplerinde ortaya çıkan dış gebelik bazı vakalarda karın boşluğu, rahim ağzı gibi bölgelerde de görülebilir. Rahim dışındaki alanlar embriyonun ihtiyacı olan şartları sunamaz ve embriyon gelişimini devam ettirdiği takdirde çevre dokulara büyük hasar verebilir.
Kadınlarda dış gebelik riskini artıran veya yol açan birçok neden bulunmaktadır. Bunların başında yaş gelmektedir. Özellikle 35 yaş üzeri gebelikler dış gebelik riskini artırabilir. Bunun dışında birden fazla kürtaj geçirilmiş olması, pelvik ameliyatlar, karın ameliyatları, endometriozis varlığı, rahim veya yumurtalık enfeksiyonları, üreme organlarındaki anatomik bozukluklar, cinsel yolla bulaşan bazı hastalıklar, anne adayında dış gebelik öyküsü, yardımcı üreme yöntemleri ile hamilelik elde edilmesi gibi durumlar da dış gebelik nedeni olabilir.
Dış gebelik ciddi bir durumdur ve anne adayının yaşamını tehdit edebilecek sonuçlar doğurabilir. Bu bakımdan erken tanı ve tedavi ile dış gebeliğin sonlandırılması büyük önem taşımaktadır.
Adet gecikmesi veya vajinal kanama, karın ağrısı gibi dış gebelik belirtileri görüldüğünde kadın ve doğum uzmanına başvurulması erken teşhis şansını artırmaktadır.
Dış gebelik belirtileri nelerdir?
Dış gebelikte görülen en yaygın belirtileri şu şekildedir:
- Vajinal kanama ve lekelenme
- Karın ağrısı (özellikle alt karın bölgesi) ve kramplar
- Rahim bölgesini tutan ağrı
- Tek taraflı karın ağrıları
- Bel ağrısı
- Omuzda ağrı
- Baş dönmesi ve bayılma hali
- Sindirim problemleri
- Rektumda basınç hissi
- Tansiyonun düşmesi
- Nabız hızında artış
- İdrara çıkarken ağrı hissi
- Adet gecikmesi
- Erken hamileliği taklit eden şikayetler (mide bulantısı, kusma, pozitif hamilelik testi, meme hassasiyetinde artış)
Ektopik gebelik belirtileri normal hamile belirtileriyle ve ayrıca bazı hastalıkların (yumurtalık torsiyonu, apandisit, genital enfeksiyon, idrar yolu taşı gibi) semptomlarıyla benzerlik gösterebildiği için ayırıcı tanı koyulması büyük önem taşımaktadır.
Dış gebelik tedavisi nedir?
Dış gebelik belirtileri görülen hastalarda kadın doğum uzmanı tarafından fizik muayene gerçekleştirildikten sonra ultrason ve beta hCG testi yapılır.
Tanı için kanda beta hCG ve progesteron seviyelerine bakılır. Vajinal ultrasonda ise gebelik kesesi olup olmadığı değerlendirilir. Genellikle iki gün ara ile tekrarlanan kan testinde beta hCG seviyesi artmadığı takdirde ve ultrasonda gebelik kesesi görülmüyorsa bu durum dış gebeliğe işaret edebilir.
Dış gebelik tedavisi rahim dışında gelişen gebeliğin sonlandırılması için yapılan müdahaleleri kapsar. Hastanın durumuna göre ilaç tedavisi veya cerrahi girişim olmak üzere iki şekilde dış gebelik sonlandırılabilir.
Dış gebelik tedavisi nasıl uygulanır?
Tanı koyulmuş hastalara vakit kaybetmeden dış gebelik tedavisi uygulanmalıdır. Dış gebelik nedeniyle ciddi doku hasarı veya hastada iç kanama riski bulunuyorsa cerrahi tedavi gerekmektedir. Dış gebeliğin geliştiği bölgenin temizlenmesini veya etkilenen fallop tüpünün çıkarılmasını içeren cerrahi tedavi genellikle kapalı ameliyatla yani laparoskopi ile yapılabilir. Ancak kimi vakalarda açık ameliyat da gerekebilmektedir.
Erken tanı koyulmuş düşük riskli dış gebelik vakalarında ise ilaç tedavisi uygulanır. Bu tedavi kapsamında metotreksat denilen bir iğne hastaya enjekte edilerek rahim dışı büyüme durdurulur. Bu enjeksiyon yapıldıktan sonra hastada düşük benzeri belirtiler (vajinal kanama ve rahim kasılması gibi) görülebilir.