Yardımcı üreme teknikleri çocuk sahibi olmak isteyen ancak çeşitli nedenlerle bunu gerçekleştiremeyen çiftler için uygulanan tedavileri kapsar. Bu tedavilerin başında ise tüp bebek yöntemi gelir. Tüp bebek yöntemi ile günümüzde infertilite (kısırlık) tanısı almış ve tedaviye uyumlu birçok çift anne ve baba olma mutluluğunu yaşayabilmektedir.
Bu yazımızda çeşitli nedenlerle doğal yollardan çocuk sahibi olamayan çiftlerin merak ettiği tüp bebek nasıl yapılır sorusuna cevap verirken, tedavi sürecinde bilinmesi gerekenleri ayrıntılarıyla ele aldık.
Tüp bebek nedir?
Tüp bebek nasıl yapılır başlığına geçmeden önce tüp bebek tedavisinin genel bir tanımını yapmak önemlidir. Tıptaki adı ile in vitro fertilizasyon (IVF) yani tüp bebek tedavisi kadından alınan yumurta ile erkekten alınan spermin laboratuvar ortamında döllenmesi ve daha sonra embriyonun anne rahmine yerleştirilmesi işlemidir. Bu işlemle doğal gebelik sürecinin başlatılması hedeflenir.
Tüp bebek tedavisi nasıl uygulanır?
IVF yöntemi belli bir süreç gerektiren ve farklı aşamalardan oluşan bir tedavidir. Yapılan değerlendirmede tedavi için uygun olduğu belirlenen çiftler IVF yönteminden yararlanabilmektedir.
Peki tüp bebek nasıl yapılır ve tedavi aşamaları ne kadar sürer?
- Tüp bebek tedavisi yumurtalıkların uyarılması ile başlar. Kadının yumurtalıklarının stimüle edilebilmesi için bazı hormon ilaçları kullanılır. Bu ilaçlarla hedeflenen, yumurtalıklarda daha fazla (8-10 adet kadar) yumurta gelişmesini sağlamaktır. Tedavinin ilk aşaması 8 ila 10 gün arası bir zamanda tamamlanır. Ultrason ile belli aralıklarla yumurta gelişimi izlenir.
- Verilen ilaçlarla gelişen yumurtalar olgunlaşma sürecini tamamladığında anne adayına çatlatma iğnesi adı verilen bir başka hormon iğnesi yapılır. İğne yapıldıktan 34-36 saat sonra yumurtalar toplanır. Yumurta toplama işlemi ultrason eşliğinde vajinal yoldan ve genellikle lokal anestezi altında yapılmaktadır.
- Yumurtaların toplandığı gün erkekten de sperm hücreleri alınır. Yumurta ve sperm hücreleri laboratuvar ortamında mikroenjeksiyon tekniği ile döllenir. Döllenme sonrası embriyo gelişimi mikroskop ile belli aralıklarla takip edilir.
- Dölleme işlemi başarılı bir şekilde tamamlandığında elde edilen embriyolar 3 ila 5 günlük süreçte anne adayının rahmine transfer edilir. Ancak bazı durumlarda embriyo transferi hemen yapılmayabilir. Böyle bir durumda vitrifikasyon tekniği ile transfer için hazır haldeki embriyolar dondurulabilir.
- Son olarak embriyo transferini takip eden birkaç hafta sonra gebelik testi yapılarak hamileliğin elde edilip edilmediği tespit edilir.
Tüp bebek tedavisinin toplam süresi değişkenlik gösterebilir. Genellikle tedavi adetin 2. 3. veya 4. günü başlar ve iki haftayı biraz aşan bir sürede tamamlanır. Gebelik kan testi için ise genellikle en az 10 gün kadar beklenmektedir.
Tüp bebek tedavisi kimlere uygulanır?
Tüp bebek tedavisi çocuk sahibi olmak isteyen ancak 1 yıl ve daha uzun sürede düzenli olarak korunmasız cinsel ilişkiye girdiği halde gebelik elde edemeyen çiftlere uygulanabilir.
Bu tedavi yöntemi genellikle şu durumlarda uygundur:
- Kadınlarda fallop tüplerinde tıkanıklık veya hasar olması, ovülasyon sorunları, endometriozis ve benzeri rahim dışı problemler, yaşa bağlı üreme sorunları
- Erkeklerde sperm kalitesinin düşük olması (çok düşük sperm sayısı, sperm hareketliliğinin az olması veya sperm morfolojisinin yani şeklinin bozuk oluşu)
- Açıklanamayan kısırlık durumu
- Kadın ve/veya erkekte genetik faktörler
- Diğer yardımcı üreme tedavileri ile başarı sağlanamamış çiftler
Tüp bebek tedavisi başarı oranı nedir?
Tüp bebek tedavisinin başarı oranları belli durumlara göre değişkenlik göstermektedir. Yaş, kadının yumurta sayısı ve rezervi, erkeğin sperm kalitesi başarı oranını etkiler.
Tüp bebek başarısında belki de en önemli kriter kadın yaşıdır. 35 yaşın altındaki genç çiftlerde pozitif gebelik elde etme başarısı % 60’larda iken, kadının yaşı ilerledikçe bu oran kademeli olarak azalmaktadır. 40 yaşa kadar % 40-30 arasında değişirken; 40 yaşı geçen kadınlarda bu oran %5’lere kadar gerilemektedir.
Tüp bebek tedavisinde başarı oranını artıran bazı unsurlar da söz konusudur. Bu unsurlar; tedavi öncesi detaylı bir değerlendirme yapılarak gebeliğe engel problemlerin doğru tespit edilmesi, hazırlık sürecinin iyi bir şekilde planlanması, yumurtlama aşamasında hastaya özel en etkili sonucu verecek ilaçların belirlenmesi, tüp bebek merkezi seçimi, laboratuvar altyapısı ve donanımı ile tüp bebek konusunda uzman bir hekimin tedaviyi gerçekleştirmesi olarak sıralanabilir.